Rus yazar Leo Tolstoy (1828-1910), 50. doğum gününden kısa bir süre sonra derin bir ruhsal sıkıntı içine düşmüş ve bu durumdan hayatın anlamını bularak çıkmaya karar vermişti. Son derece istekli ve istikrarlı bir biçimde, tüm dünyadaki büyük felsefi ve dini geleneklere dair okumalar yaptı ve hepsinin insan ruhunun gerçekleriyle baş etmede büyük benzerlikler gösterdiğini keşfetti. Bunun yanında, tıpkı tüm büyük yazarlar gibi açgözlü bir edebiyat okuyucusuydu ve tüm bunları, Türkçede Kaknüs Yayınları tarafından basılan günlüğü “Bilgelik Takvimi”nde aktarmıştı.

 

Ancak kapsamlı ve verimli okumalarının haricinde Tolstoy aynı zamanda belli başlı bazı kitapları kişisel gelişimi açısından önemli ve etkili kabul ediyordu. 63 yaşındayken arkadaşına yazdığı bir mektupta, hayatı boyunca kendisine en çok ilham veren kitapları listeledi. 25 Ekim 1891 tarihli bu mektup, Türkçeye henüz basılmamış olan “Tolstoy’s Letters” (Tolstoy’un Mektupları) kitabında da yer alıyor: “Başladığım ancak bitirmediğim listeyi, nihai olmaktan uzak olması sebebiyle, yayımlamaman ancak değerlendirmen için gönderiyorum.”

“BİR TESİR BIRAKAN İŞLER” başlıklı listede Tolstoy, çocukluğundan mektubu yazdığı döneme kadar yaptığı okumalarını yaşamının beş dönemine ayırmış ve her bir eseri “harika”, “ç. harika” ve “muazzam” notlarıyla derecelendirmişti. İşte Tolstoy’un okuma listesi:

Çocukluktan 14 yaş civarına

“Harika”

– Binbir Gece Masalları: Ali Baba ve Kırk Haramiler

– Puşkin’in Şiirleri: Napolyon

“Ç. harika”

– Küçük Kara Tavuk, Pogorelski

“Muazzam”

– Yusuf’un Kıssası, İncil

– Byliny Halk Masalları: Dobrinya Nikitiç, İlya Muromets, Alioşa Popoviç

14 yaşından 20 yaşına

“Harika”

– The Conquest of Mexico, William Prescott

– Masallar, Nikolay Gogol: “Palto”, “İki İvan’ın Münakaşası”, —- “Nevski Bulvarı”

“Ç. harika”

– Duygusal Bir Yolculuk, Laurence Sterne

– Zamanımızın Bir Kahramanı, Mikhail Lermontov

– Bahtsız Anton, Dmitri Grigoroviç

– Polinka Saks, Aleksandr Druzhinin

– Bir Avcının Not Defteri, İvan Turgenev

– Ölü Canlar, Nikolay Gogol

– Yevgeni Onegin, Alexandr Puşkin

– Julie ya da Yeni Heloise, Jean-Jacques Rousseau

“Muazzam”

– Matta İncili: “Dağdaki Hutbe”

– İtiraflar, Jean-Jacques Rousseau

– Emile ya da Eğitim Üzerine,  Jean-Jacques Rousseau

– Nikolay Gogol’un Toplu Masalları: “Viy”

– David Copperfield, Charles Dickens

20 yaşından 35 yaşına

“Harika”

– Şiirler, Fyodor Tyutçev

– Şiirler, Kolstov

– İlyada ve Odysseia, Homeros

– Şiirler, Afanasiy Fet

– Şölen ve Sokrates’in Ölümü, Eflatun

“Ç. harika”

– Hermann ve Dorothea, Johann Wolfgang von Goethe

– Notre Dame’ın Kamburu, Victor Hugo

35 yaşından 50 yaşına

“Harika”

– Mrs. Henry Wood’un (Ellen Wood) romanları

– George Eliot’un romanları

– Anthony Trollope’un romanları

“Ç. harika”

– İlyada ve Odysseia, Homeros

– Byliny Halk Masalları

– Ksenofon’un Anabasis’i

“Muazzam”

– Sefiller, Victor Hugo

50 yaşından 63 yaşına

“Harika”

– Discourse on Religious Subject, Theodore Parker

– Robertson’un Vaazları

“Ç. harika”

– Yaratılış Kitabı

– Progress and Poverty, Henry George

– Hristiyanlığın Özü, Ludwig Feuerbach

“ Muazzam”

– Pensées (Düşünceler), Blaise Pascal

– Epiktetos

– Konfüçyüs ve Mensiyüs

– Lalita-Vistara: Ya da Sakya Sinha’nin Erken Dönem Yaşam Anıları, Rajendralala Mitra

– Laozi